Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ

Ας ακολουθήσουμε μαζί την ιστορική διαδρομή που ακολούθησε ο καφές πριν φθάσει και σε εμάς !

Η ιστορία του καφέ ξεκινάει από την Αιθιοπία, οι τοπικοί πληθυσμοί της οποίας τον χρησιμοποιούσαν αυτούσιο, είτε μασώντας τον καρπό είτε αλέθοντάς τον σε μικρούς σβόλους. Στα πρώτα στάδιά του ο καφές δεν ψηνόταν, ούτε παρασκευάζονταν τα γνωστά ροφήματα. Ένα από τα πρώτα ροφήματα με συστατικό τον καφέ, εικάζεται ότι ήταν ένα αφέψημα το οποίο παρασκευάζονταν από τα «κεράσια» αλλά και τα φύλλα της Καφέας.

Με το πέρασμα του χρόνο το δέντρο του καφέ άρχισε να καλλιεργείται σε μεγάλες εκτάσεις και να παρασκευάζεται ως ρόφημα με την ονομασία - qahwa (κάουα). Όταν ο καφές πρωτοήρθε στην Ευρώπη ήταν γνωστός ως "αραβικό κρασί". Μια άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα του καφέ στο Βασίλειο της Κάφφα, την περιοχή της Αιθιοπίας όπου άρχισε να χρησιμοποιείται ο καφές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προέλευση του καφέ και η ανακάλυψη των ιδιοτήτων του, έδωσε τροφή σε αρκετούς μύθους. O δημοφιλέστερος εξ αυτών είναι εκείνος που αποδίδει την ανακάλυψη των ιδιοτήτων του καφέ στον Αιθίοπα βοσκό, ονόματι Καλντί, ο οποίος παρατήρησε ότι τα ζώα του γίνονταν πιο δραστήρια όταν έτρωγαν τους καρπούς του φυτού του καφέ (μύθος των κατσικών που χορεύουν).

Αρχικά ο καφές ήταν αποκλειστικότητα των μουσουλμανικών εθνών μέχρι που μεταφέρθηκε λαθραία στην Ινδία, στη Δυτική Ευρώπη και τελικά στην Αμερική, όπου κυρίως στο νότιο τμήμα της διαδόθηκε με πολύ γοργούς ρυθμούς.

Η πρώτη αναφορά από τους μουσουλμάνους γίνεται κοντά στο 900 μ.Χ. στα γραπτά του Πέρση γιατρού Ραζί και υπολογίζεται ότι η παρασκευή του καφέ όπως τη γνωρίζουμε σήμερα (με το καβούρδισμα και βράσιμο των σπόρων) άρχισε περίπου τον 14ο αιώνα. Η πρώτη λεπτομερής αναφορά που έχουμε για την προέλευση και τη χρήση του καφέ είναι ένα κείμενο από το 1587, όπου αναφέρεται ότι ο πρώτος που καθιέρωσε τη χρήση του καφέ ήταν ο μουφτής του Άντεν τον 14ο αιώνα.

Στα μέση του 15ου αιώνα ο καφές πέρασε από την Αφρική στην Υεμένη, όπου τον έφεραν σκλάβοι από το σημερινό Σουδάν. Οι κλιματικές συνθήκες και η εύφορη γη στη χώρα ευνοούν την καλλιέργεια σε εκείνη την περιοχή.

Από την Υεμένη ο καφές διαδόθηκε βορειότερα, στη Μέκκα και τη Μεδίνα και από εκεί στις μεγάλες πόλεις της βόρειας Αφρικής. Η ιδιότητα του καφέ να καταπολεμά την υπνηλία τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή, ενώ το γεγονός ότι το Κοράνι απαγορεύει τη χρήση αλκοόλ, καθιέρωσε τον καφέ ως ένα εξαιρετικό υποκατάστατο για δημόσια κατανάλωση σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις.

Τα καφεποτεία γίνονταν τόπος συνάθροισης, συζητήσεων, διασκέδασης ή και τζόγου. Τα πρώτα καφεποτεία άνοιξαν στη Μόκα της Υεμένης, που ήταν και το κύριο λιμάνι από το οποίο γινόταν η διακίνηση του καφέ. Αρκετές φορές τα καφεποτεία γίνονταν πολιτικών συζητήσεων και δραστηριοτήτων με αποτέλεσμα να γίνουν πολλές απόπειρες για το κλείσιμό τους χωρίς όμως επιτυχία λόγω της δημοτικότητας του ροφήματος. Την ίδια τύχη είχαν και οι προσπάθειες να απαγορευτεί γενικά ο καφές σαν διεγερτική ουσία, τόσο από σκληροπυρηνικούς ιμάμηδες στη Μέκκα και το Κάιρο, όσο και από την Αιθιοπική Εκκλησία αργότερα.

Αν και οι Άραβες απαγόρευαν αυστηρά την εξαγωγή των σπόρων, ο καφές σαν έτοιμο προϊόν πέρασε στην Ευρώπη στα τέλη του 16ου αιώνα από τη Βενετία που διατηρούσε ισχυρές εμπορικές σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο αλλά και την Κωνσταντινούπολη. Στους Βενετούς εμπόρους οι οποίοι επισκέπτονται την Κωνσταντινούπολη αρέσει πολύ το ποτό αυτό και το μεταφέρουν στη Βενετία. Διατέθηκε αρχικά από τους Βενετούς έμπορους στους πλούσιους, σαν εξωτικό είδος.

Η δημοτικότητά του μεγάλωσε αφότου ο Πάπας Κλήμης Η΄, παρά τις συμβουλές του περίγυρού του να αφορίσει τον καφέ σαν ισλαμική απειλή προς τον χριστιανισμό, δοκίμασε το 1600 μ.Χ. καφέ, τον βρήκε εξαίσιο και τον "βάπτισε" Χριστιανικό ρόφημα, αναφέροντας, σύμφωνα με το μύθο, πως "είναι κρίμα οι άπιστοι να έχουν την αποκλειστική χρήση του καφέ". Με αυτόν τον τρόπο το 1615 οι Ευρωπαίοι πρωτογνωρίζουν τον καφέ και τον αφομοιώνουν ταχύτατα. Το πρώτο καφεποτείο της Ευρώπης άνοιξε στην Βενετία της Ιταλίας το 1645.

Η Αγγλία γνωρίζει τον καφέ το 1637 η φήμη του οποίου εξαπλώθηκε στους φοιτητές και τους καθηγητές από έναν Τούρκο φοιτητή της Οξφόρδης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αγγλία το 1675 υπήρχαν ήδη 3000 καφεποτεία !

Οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να πάρουν σπόρους καφέ και να τον καλλιεργήσουν αρχικά στις αποικίες τους στην Ινδονησία. Έτσι το 1699 στο νησί Ιάβα της Ινδονησία ξεκίνησε η καλλιέργεια καφέ . Το 1680 οι Ολλανδοί εξάγουν για πρώτη φορά καφέ στις Σκανδιναβικές χώρες οι οποίες σήμερα είναι από τους μεγαλύτερους καταναλωτές καφέ σε όλο τον κόσμο. Την ίδια εποχή περίπου το φυτό του καφέ πέρασε και στην Ινδία, όπου μετέφερε σπόρους λαθραία ο Μπάμπα Μπουντάν, επιστρέφοντας από τη Μέκκα.

Στη Γαλλία ο καφές έφτασε γύρω στο 1657 όταν οι έμποροι της Μαρσίλιας αρχίζουν να εισάγουν τον καφέ κυρίως από την Κωνσταντινούπολη. Το 1669 ο Μεχμέτ ο Δ' στέλνει τον γλυκομίλητο Σουλεϊμάν Αγά ως πρέσβη στην αυλή του Λουδοβίκου 14ου. Ανάμεσα στα πράγματα που φέρνει μαζί του είναι και τσουβάλια γεμάτα καφέ.

Το 1683 είναι το τέλος της δεύτερης πολιορκίας της Βιέννης. Ένα από τα λάφυρα Πολωνών, Αυστριακών και Γερμανών μετά την νίκη τους ήταν τα πολλά σακιά με καφέ που άφησε πίσω του ο ηττημένος Οθωμανικός στρατός. Ο Φραντσίζεκ Κουλτζίτσκι, Πολωνός αξιωματικός στον οποίο χαρίστηκαν τα σακιά του καφέ σαν δώρο για τη γενναιότητά του, άνοιξε ένα καφεποτείο στη Βιέννη, ενώ πρωτοτύπησε και με την προσθήκη ζάχαρης και γάλακτος στον καφέ. Τα καφενεία που ανοίγονται εκείνη την περίοδο στη Βιέννη γίνονται παράδειγμα για πολλές χώρες του κόσμου. Έτσι η νίκη αυτή έγινε και αφορμή για τη διάδοση του καφέ στην Αυστρία, την Πολωνία και τη Γερμανία.

Όσο αναφορά την Αμερικανική Ήπειρο, ο καφές έφτασε στη Βόρεια Αμερική το 1668. Το 1696 στη Νέα Υόρκη ανοίγει ένα καφενείο με το όνομα "The King's Arms". Σημαντικές ποσότητες καλλιεργήσιμων κόκκων καφέ έφεραν στην Αμερικανική ήπειρο οι Γάλλοι μέσω των αποικιών τους στη Μαρτινίκα, τη Γαλλική Γουινέα και αλλού. Τα πρώτα φυτά ήρθαν στη Μαρτινίκα από τον Γκαμπριέλ ντε Κλιού το 1714. Από εκεί πέρασε στη Γαλλική Γουινέα. Το 1727 ο Φραντσίσκο Παλχέτα μεταβαίνει στη Γουινέα ως ο απεσταλμένος του βασιλιά της Βραζιλίας, προκειμένου να φέρει σπόρους καφέ για να καλλιεργηθούν στη χώρα του. Καθώς η απόσπαση των σπόρων αποδείχτηκε δύσκολη, ο Παλχέτα έλυσε το πρόβλημα σαγηνεύοντας τη γυναίκα του Γάλλου Κυβερνήτη, η οποία του έδωσε σπόρους και φύτρα καφέ, κι έτσι το φυτό πέρασε στη Βραζιλία, η οποία σήμερα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή καφέ στον κόσμο.

Την ίδια περίπου εποχή ο καφές καλλιεργήθηκε στη Τζαμάικα, το 1740 στο Μεξικό, το 1784 στη Βενεζουέλα και στα τέλη του αιώνα στην Κολομβία. Το 1893, ο καφές πέρασε από τη Βραζιλία στην Κένυα και την Τανζανία, ολοκληρώνοντας έτσι το διηπειρωτικό του ταξίδι που ξεκίνησε λίγο βορειότερα, στην Αιθιοπία, 900 χρόνια πριν !